اثرات اجتماعی معدنکاری
روزنامه گسترش صنعت- هرگونه مهاجرت جمعیتی به یک منطقه پیامدهایی را به همراه دارد. اثرات اجتماعی معدنکاری در مقیاس بزرگ، همانند پروژه بزرگ سنگان از راه مهاجرت افراد به منطقه‌ای توسعه‌نیافته که آمادگی رشد متناسب با این خیل عظیم جمعیتی را ندارد، اتفاق می
بی‌شک به‌دلیل تفاوت‌های فرهنگی، اجتماعی، مذهبی و شخصیتی افراد مشکلات فرهنگی و آسیب‌های اجتماعی اجتناب‌ناپذیر بوده و در طول زمان این تغییرات فرهنگی قابل توجه خواهد بود.
معمولا اینگونه رشد ناگهانی شهری مشکلاتی از قبیل بیماری‌ها، افزایش جرائم و تغییرات اقتصادی را به دنبال خواهد داشت. در این شرایط ارائه خدمات آموزشی، بهداشتی و تامین آب و دفع پسماندهای شهری و تامین فضاهای آموزشی و مسکن زیرفشار قرار می‌گیرد و هرگونه توقف ناگهانی یا کاهش فعالیت این واحدهای معدنی یا پایان کار آنها نیز تاثیرات سوءاجتماعی به بار خواهد آورد.
مصرف بالای منابع آب منطقه در صنایع معدنی و شهری و کاهش اراضی زیرکشت، کاهش درآمد ساکنان روستاها و بیکاری آنها را به دنبال دارد که این شرایط تاثیرات روانی و فرهنگی خود را به همراه خواهد داشت چنانکه نخستین پیامد آن مهاجرت به شهر خواهد بود. شاید یکی از مهم‌ترین آسیب‌های اجتماعی، تعارضات فرهنگی ساکنان بومی این پروژها به‌دلیل تفاوت در شیوه‌های رفتاری جمعیت مهاجر یا احساس تبعیض در محیط‌های کاری است.
آنچه در این میان به کاهش این اثرات کمک خواهد کرد تامین حداکثری منابع انسانی معادن وصنایع معدنی از نیروی کار بومی است چراکه علاوه بر رفع بیکاری ناشی از اثرات معدنکاری برای مشاغل سنتی به جذب نیروهای متخصص بومی و احساس رضایت دامن خواهد زد. مقبولیت اجتماعی پروژه‌های معدنی یکی از فاکتورهای اساسی معدنکاری با توسعه پایدار است.
در این میان آنچه نیازمند توجه ویژه است مشارکت نیروهای متخصص در اداره امور و جایگاه متناسب شأن و تخصص آنها است چرا که در غیراین صورت تعارضات اجتماعی ناشی از بی عدالتی، محیط‌های کاری را به محیطی فرسایشی برای نیروهای کار تبدیل خواهد کرد. به‌طور قطع مشارکت نیروهای توانمند بومی در امور مدیریتی مجتمع‌های کلان معدنی علاوه بر احساس رضایت، به بازدهی بیشتر فعالیت‌ها، سلامت کاری سیستم و کاهش هزینه‌های اجتماعی و محیط‌زیستی منطقه کمک خواهد کرد.
اهمیت این موضوع زمانی بیشتر احساس می‌شود که در معادن بزرگ انتخاب مدیران واحدها بدون لحاظ کردن معیارهایی از قبیل سوابق‌کاری، کیفیت مدرک دانشگاهی و شایستگی‌ها انجام می‌شود؛ این مشکلات زمانی مضاعف می‌شود که با وجود نیروهای متخصص و باتجربه در یک منطقه، شرایطی عادلانه و مساوی برای رشد نیروهای بومی وجود نداشته باشد یا به همین منوال برخی پیمانکاران یا مشاوران معادن بزرگ محدودیت‌هایی را برای جذب نیروهای بومی وضع کنند.
ضروری است سیاستگذاران و مدیران حوزه‌های معدنی به آنچه در دنیای امروز درباره تاثیرات زیست‌محیطی واثرات اجتماعی فعالیت‌های معدنی پرداخته شده است توجه بیشتری داشته باشند تا در مدیریت این آسیب‌ها نیز همگام با توسعه فنی قدم‌های چشمگیری برداشته شود.
امین اله رزم آرای رودی - دانش آموخته مهندسی معدن